Fidan, Dışişleri Bakanlığı’nda gazetelerin Ankara temsilcileri ile bir ortaya geldi.
Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e akınıyla yaşananların başta İsrail olmak üzere herkes için sürpriz olduğuna işaret eden Fidan, Gazze’den başka tarafa kolaylıkla geçilebilmiş olmasının ve bunun operasyonel sonuçlarının herkesi şaşırttığını lisana getirdi.
Fidan, bilhassa İsrail ile Gazze ortasındaki duvarın muhakkak kısmı yıkıldıktan sonra içeriye, yalnızca Hamas mensuplarının değil başka kümelerin ve sivil ögelerin da girebilmesinin ve rastgele bir direniş ile karşılaşmamalarının herkes için şaşırtan olduğunu vurguladı.
Bakan Fidan bu durumun, İsrail güvenlik sistemindeki zafiyeti ortaya çıkaran, uzun yıllar tartışılacak bir husus olduğuna dikkati çekerek, “7 Ekim’e hangi koşullar yol açtı? Bunu da tahminen ayrıyeten konuşmak gerekiyor. Bu esasen sıkıntının bütününü oluşturuyor. Biz 7 Ekim’de ve müteakip süreçte, sivilleri maksat alan hiçbir aksiyonu natürel ki tasvip etmiyoruz. Tam bilakis sivillerin gaye alınmasını kınıyoruz. Gerek Cumhurbaşkanımız, gerek biz bunu her platformda söyledik. Bunu ilgili muhataplarla yaptığımız görüşmelerde de daima gündemde tutuyoruz.” diye konuştu.
Fidan, Hamas’ın saldırısına ait, “Biz rastgele bir sınıflandırmaya gitmeden, sivillerin gaye alınmaması gerektiğini vurguluyoruz. Batılılar Hamas’ı terör örgütü olarak tanımladığı için Hamas’ın her türlü faaliyetini terör çerçevesinde değerlendiriyorlar. Biz ise hiçbir kesitin sivilleri amaç almaması gerektiğini söylüyoruz. Bunu hakikat bulmuyoruz. İsrail geçmişte de yaptığı üzere, misilleme yaparken tekrar hiçbir ayrım gözetmedi.” dedi.
İsrail operasyonlara başladığında Türkiye’nin ABD’lilere, İsraillilere ve öteki taraflara, sivillere yönelik halden önemli telaş duyduğunu belirttiğini aktaran Fidan, ardından ağır bir görüşme ve seyahat trafiği başladığını tabir etti.
Fidan, ABD’lilerin talebi üzerine tekraren muhataplarıyla ve öteki ülkelerin yetkilileriyle görüştüklerini anımsatarak, “Biliyorsunuz, Mısır’a gittik. Yarın Lübnan’a gidiyoruz. Lübnan’dan sonra Cidde’de İslam İşbirliği Teşkilatı’nın Dışişleri Bakanları seviyesinde Fevkalâde Acil Toplantısı var, oraya geçeceğiz. Cumhurbaşkanımızın ağır temas trafiği var. Bakanlık olarak bizim ve istihbarat ünitelerinin temasları var.” tabirlerini kullandı.
Çalışmalarını temel itibariyle 2 ana kulvarda sürdürdüklerini anlatan Fidan, birinci olarak 7 Ekim’den sonra İsrail’in misillemesiyle başlayan çatışmalarda, tarafları sivillerin daha fazla ziyan görmesini önleyecek tutumlar almaya davet ettiklerini söyledi.
“İsrail’in Gazze’yi eşi gibisi görülmemiş formda bombalaması kabul edilemez”
Fidan, İsrail’in Gazze’ye saldırısına ve bölgedeki sivillerin durumuna ait, şunları kaydetti:
“İsrail’in Gazze’yi şu ana kadar gibisi görülmemiş biçimde bombalıyor olması, ağır sivil vefatlarına yol açması, elektriği, suyu, yakıtı kesip orayı adeta bir yokluğa, açlığa mahkum etmesi kabul edilemez. Ayrıyeten sivil nüfusu korkutarak bulundukları yerlerden, bilhassa Gazze’nin kuzeyinden güneyine gerçek hareket ettirmesi de kabul etmediğimiz bir şeydir. Hasebiyle sivillere yönelik taarruzların durması, Gazze’ye insani yardımın girmesi ve sivillerin mümkün olduğunca az etkilenmesine yönelik muhataplarımızla neler yapabiliriz, onun çalışmaları var.”
Fidan, Türkiye’nin krizi barış için fırsata dönüştürme arayışında olduğunu belirterek, bu fikrin muhataplara da aktarıldığını tabir etti.
Sistem içinde kimi görüşlerin de tedavüle girdiğini kaydeden Fidan, “Özellikle daima şunu söylüyoruz; İsrail bugüne kadar iki devletli tahlil sürecini askıya aldı. Filistinlilerle değil, başka Arap ülkeleriyle barış yapmayı kendisine temel meşguliyet edindi. Zira onların perspektifinde sivil Filistin devleti yok.” sözlerini kullandı.
Fidan, daha evvel İsrail’in, Araplar ve bölgedeki başka ülkeler tarafından kabul edilmesiyle ilgili meseleler yaşadığını anımsatarak, “Varlığı kabul edilince, bu sefer oburunu kabul etmemek daha kolay hale geldi.” dedi.
ABD de iki devletli tahlile sıcak bakıyor
Bu fikri ABD’lilerle yaptığı görüşmede de gündeme getirdiğinin altını çizen Fidan, Amerika’nın da iki devletli tahlile sıcak baktığını kaydetti.
Fidan, “Biliyorsunuz, İsrail, tenkitlere aldırmadan kendi siyasetlerini ilerletmeye alışkın bir ülke. Sonuçta hiçbir yaptırım yok. Yalnızca tartışmaların olduğu bir taban var.” biçiminde konuştu.
Uluslararası toplumun, İsrail’i iki devletli tahlile zorlayan bir tutum içinde olması gerektiğini söyleyen Fidan, Türkiye’nin bu husustaki görüşlerini taraflarla paylaştığını tabir etti.
Fidan, bilhassa Filistin tarafına garantör olacak ülkelerin bölgeden olmasının telkin edildiğini vurgulayarak, “Buna Türkiye de dahil. İsrail için de öteki ülkeler garantör olsunlar. Her iki tarafın da mutabık kalacağı bir antlaşmaya varıldıktan sonra, bunun gereklerinin yerine getirilmesi konusunda garantör ülkeler sorumluluk üstlensin.” diyerek, fakat bu halde kalıcı barışın ortaya çıkacağına dikkati çekti.
“Barış garantiye alınmadıkça İsrail ve halkı emniyette hissedemez”
Fidan, Amerika ve Batı’nın askeri ve siyasi dayanağıyla makul bir ölçü caydırıcılık olabileceğini kaydederek,”Barış garantiye alınmadıkça, hiçbir vakit için bölgedeki İsrail devleti ve halkı kendisini emniyette hissedemez. Kendisini daima emniyete alma ismine daima diğerlerine zulüm etme, şiddet uygulama gereksinimi hissedecek. Bu sarmal resen daima dönecek.” halinde konuştu.
Türkiye’den bölgeye bir barış gücü gönderilip gönderilmeyeceğine ait sorulan soruya, Fidan, “Garantörlük keyfiyetini açıkçası tartışmaya açmadık, ancak ana fikir olarak şu anda ortaya koyuyoruz konuştuğumuz taraflara.” dedi.
Fidan, kelam konusu durumu, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) toplantısında da lisana getireceğini tabir ederek, “Yani bu bir tekliftir, daha düzgün teklifleri olan varsa, onları da biz tabi ki kıymetlendiririz. Fakat değerli olan bu krizi vesile bilerek, iki devletli tahlili hayata geçirme yolunda adım atmaktır. Bölgeye kalıcı barışı getirmektir.” diye konuştu.
Bölgedeki ülkelerin sorumluluk alması gerektiğine işaret eden Fidan, “Eğer Filistinliler içerisinde bu mutabakatın hilafına davranacak olanlar varsa, bu ülkeler hal koymalı.” dedi.
“Garantör olarak biz ana fikri ortaya koyuyoruz”
Bazı ülkelerin Filistin ismine, kimi ülkelerin de İsrail ismine garantörlük statüsü kazanmasına ait soruları yanıtlayan Fidan, “Garantörlük olarak biz ana fikri ortaya koyuyoruz, asıl sistematiğini, ayrıyeten sistematiğin ayrıyeten tartışılması gerektiğini söylüyoruz.” formunda konuştu.
Fidan, Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi ile yaptığı telefon görüşmesine de değinerek, bu süreçte yapılan telefon görüşmelerinin yüzde 95’inin öteki ülkelerin talepleri üzerine yapıldığını belirtti.
Bunun aslında Türkiye’nin ehemmiyetine ve görüşüne muhtaçlık duyulan bir ülke olduğunu gösterdiğini kaydeden Fidan, “Çinliler ve Ruslar, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu üyesi oldukları için onların ortak bir tavırda anlaşıp bir şey çıkarması değerli. Çin’in geçmişe kıyasla bölge sorunlarına daha etkin ilgi duyması da dikkati çeken bir durum. Filistin probleminde görüşlerimiz büyük bir ölçüde örtüşmekte. Bizim görüşlerimiz esasen üniversal doğruları yansıtıyor. Aslında temel sorun, memleketler arası sistemin somut bir konum geliştirememesi.” dedi.
Fidan, bu sorunun aşılması için çalışıldığını vurgulayarak, “ABD merkezli sistem, kendi hilaflarına bir durum olduğu vakit savaş öncesinde çabucak yaptırım vesaireyi gündeme getiriyorlar. Lakin işin içinde İsrail varsa, yıllardır kınamadan öteye geçilemiyor.” diye konuştu.
“Gazze’de, Batı Şeria’da ve öbür yerlerde Filistinlilerin topraklarını gasp etmeleri, iki devletli tahlile müsaade vermemeleri, Kudüs’ün durumunu değiştirme uğraşları karşısında hiçbir şey yapılmıyor.” tabirini kullanan Fidan, sorunun tespit edildiğini, sorunun etrafında büyük bir konsensüs oluşturulduğunu, ama bunun bir türlü tutuma dönüştürülemediğini aktardı.
Fidan kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Dönüştürülemediği için de öteki tarafın kendi siyasetini değiştirmesi için bir sebep de yok. Biz muhataplarımızla görüşmelerimizde, bu gerçeğin altını daima çiziyoruz.”
